Pam dyw ffeithiau ddim yn newid meddyliau
Rydw i wedi hedfan trwyddo bodlediad y 'New Gurus', sy'n edrych ar y gofodau digidol sy'n gwrthgyferbynnu feddygaeth, gwleidyddiaeth a chyfryngau prif ffrwd. Mae’n hynod ddiddorol, yn enwedig wrth edrych ar ein hymateb i dystiolaeth.
Delwedd clawr y 'New Gurus': mae ffigwr gyda breichiau wedi'i ymestyn wedi'i osod ar ffôn yn erbyn ffenestr liw
Rwy'n ffan mawr o bodlediadau a chyfryngau newydd. Rydw i wedi dod o hyd i gymaint o bersbectifau diddorol ar faterion sy'n aml yn cael eu hanwybyddu. Ond mae yna sgil effaith i'r safbwyntiau newydd a rhannwyd yn y cyfryngau newydd yma. Does yna ddim un fersiwn unigol o’r gwirionedd bellach, ac felly mae’n anoddach i ddweud pwy 'dych chi'n gallu ymddiried ynddo. Un o is-deitlau'r' 'New Gurus' yw “wrth i’n hymddiriedaeth mewn sefydliadau cilio, rydyn ni’n edrych at unigolion carismatig i ddweud wrthym sut i fyw.” Mewn pennod ble mae Will Blunderfield yn rhannu ei fod yn yfed ei hylifau corfforol ei hun, mae un o'i ddilynwyr yn siarad yn sarhaus am rôl gwyddoniaeth fodern:
“Rwy'n credu ein bod ni i gyd yn wyddonwyr, a bod gwyddoniaeth yn ei ffurf elfennol yn ymwneud ag arsylwi. Does dim rhaid i chi fod yn ysgolhaig neu'n rhywbeth debyg i ddweud beth sy'n iawn neu'n anghywir.”
Er ei bod yn demtasiwn i weld datganiadau o'r fath yng nghyd-destun cymunedau rhyngrwyd cysgodol, mae yna goblygiadau yn y byd go iawn. Mae podlediad BASW ar waith cymdeithasol mewn parth gwrthdaro yn sôn am sut mae gwybodaeth o ansawdd da yn rhoi rheolaeth ac asiantaeth i bobl mewn sefyllfaoedd critigol a chymhleth:
“Roedd gweithwyr cymdeithasol yn cydnabod bod pobl yn gwneud penderfyniadau da drostynt eu hunain pan mae ganddyn nhw wybodaeth dda… sut y gallai pobl gael mynediad at drafnidiaeth gyhoeddus am ddim, pa wledydd oedd yn cynnig llefydd i bobl fynd.”
Sut gallwn ni gyfleu tystiolaeth yn well?
Mae'r papur yma gan Anne H. Toomey yn hynod o ddiddorol ar 'Pam nad yw ffeithiau'n newid meddwl' – nid jyst ar gyfer yr ymchwil cadwraeth y mae'n ffocysu arno, ond tystiolaeth ac ymchwil ehangach hefyd. Mae'n edrych ar sut mae gwyddoniaeth yn cael ei chyfathrebu'n gyffredin a sut all dull gwell edrych.
Ydy ffeithiau yn newid meddwl?
Rydw i wedi clywed mai storïau sy'n newid meddyliau, nid ffeithiau. Mae’r papur yn awgrymu bod “defnyddioldeb cyfyngedig o ran lledaenu tystiolaeth yn well ar gyfer arfer a pholisi.” Dyw rhoi gwybodaeth i bobl yn ddigon, rhaid i ni adrodd ein storïau mewn ffordd ddifyr hefyd.
Rydyn ni'n ymladd dros yr hyn rydyn ni'n ei gredu
Byddai'n braf credu bod rhannu tystiolaeth yn ddigon, ond mae hynny'n amhosib pan dy chi'n cysidro ymddygiad dynol. Rydym yn tueddu i feddwl y bydd gweithio gydag unigolion yn adeiladu momentwm tuag at newid mewn barn grwpiau ehangach. Mae pobl yn llawer gwell wrth ddadlau eu pwyntiau nag y maen nhw wrth wneud penderfyniadau rhesymegol. Dyw gweithio i gynyddu llythrennedd gwyddonol yn unig yn ddigon. Rhaid i ni ddeall y pŵer o werthoedd, emosiynau a phrofiad os ydym am newid meddyliau ac ymddygiad pobl.
Rhoi'r gorau i snobyddiaeth
Yn y podlediad mae Helen Lewis yn gwrando’n barchus ar bobl sydd yn aml wedi cael eu hanwybyddu. Dyw hi ddim yn gwneud hwyl ar ben safbwyntiau pobl. Dyw hi ddim yn barnu'r pobl y mae hi'n cyfweld chwaith, hyd yn oed y rhai sydd ddim gyda sail ffeithiol i'w credoau. Mae hyn yn helpu ni i ddeall beth sy'n ysgogi pobl i brynu mewn i'r systemau amgen hyn. Mae'r cryfder o naratif yn drech na ffeithiau. Wrth ddisgrifio amheuaeth Will Blunderfield o feddyginiaeth, mae Helen Lewis yn dweud:
“Mae'n cymryd mwy na ffeithiau i guro stori, ac mae gan Will stori am frechiadau… os gwnewch chi roi stori ei fywyd at ei gilydd – ei gyfarfyddiadau anhapus â meddygaeth pan roedd yn blentyn, y tabledi a chynigwyd iddo yn lle therapi pan wynebodd rhagfarn trawiadol. Y pryderon am ei wrywdod ei hun. Gallwch gweld o ble y mae ei amheuaeth o feddygaeth brif ffrwd, yr hyn y mae'n ei alw'n feddyginiaeth allopathig, yn deillio.”
Mae papur Toomey yn gofyn inni roi’r gorau i roi’r bai ar “dderbynwyr” tystiolaeth ac i feddwl amdano sut y gallwn ymgysylltu â phobl a phynciau mewn sefyllfaoedd cymhleth yn lle. I'r rhai ohonom sy'n ceisio newid meddyliau, mae'r astudiaeth yma yn dangos y fanteision o 'ddadlau i ddysgu' (dyma drosolwg defnyddiol). Mae'n amhosib i argyhoeddi pawb ein bod ni'n iawn. Rhaid i ni wrando i ddeall safbwynt pobl os ydym am gefnogi pobl i newid eu meddyliau a'u hymddygiad, yn ogystal â datblygu ein safbwyntiau ein hunain amdano'r byd.